سئوال:
مشاور عزیز، ۹ ماه پیش، یکی از مدیران ارشد از من خواست که برای یک سمت بالاتر که حقوقش بالاتر است، درخواست ارتقا دهم. من هم این کار را کردم و از آن به بعد، دائما پیگیر موضوع از مدیریت سازمان هستم اما هیچ پیشرفتی حاصل نشده. به من اطمینان داده‌اند که آن سمت، هنوز مال من است اما به‌دلیل تشریفات اداری و روند تایید منابع انسانی به‌تاخیر افتاده. شاید ساده‌لوحانه به‌نظر برسد اما حرفشان را باور می‌کنم. حوزه کاری ما به‌دلیل کرونا سخت ضربه دیده و ادغام شرکت مادر، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است. من ۱۰سال است که در این شرکت بوده‌ام و طی این سال‌ها، مدیریت بارها به من فرصت پیشرفت، پاداش و اضافه حقوق داده‌اند. برای همین، به آنها اعتماد دارم.
گرچه از اینکه هنوز نه اضافه‌حقوق گرفته‌ام نه ارتقا، ناراحتم اما اگر این را در نظر نگیریم، در این شرکت خوشحال و راضی‌ام. عاشق کار و همکارانم هستم و برنامه کاری‌ام کاملا با سبک زندگی‌ام همخوانی دارد، به‌همین خاطر و به‌دلیل شرایط فعلی، قصد ندارم شغلم را عوض کنم مگر اینکه یک فرصت خوب پیش بیاید، گرچه رزومه‌ام آپدیت است و همیشه آگهی‌ها را چک می‌کنم اما مدیرم طوری رفتار می‌کند انگار که آن سمت را به من داده‌اند و دائما از من می‌خواهد پروژه‌هایی را انجام دهم که در حوزه وظایف فعلی من نیست. آیا راه دیپلماتیکی وجود دارد که به او بگویم تمایلی به پذیرش وظایف بیشتر ندارم، مگر اینکه هزینه‌اش را پرداخت کنند؟ یا فکر می‌کنید باید قبل از اینکه دیر شود از اینجا بروم؟
مشکلی با ماندن در سمت فعلی‌ام با همین حقوق ندارم، به‌شرطی که وظایف و مسوولیت‌های مورد انتظار از من، متناسب با جایگاه شغلی و حقوقم باشد.
پاسخ مشاور:
دوست عزیز،
این شرایط می‌تواند سخت‌تر از چیزی باشد که فکرش را می‌کنی.
در تئوری، بله، باید بتوانی بگویی: «نمی‌خواهم مسوولیت‌های بیشتر بپذیرم، مگر اینکه حقوق کافی و متناسب با کارم را دریافت کنم»، به‌خصوص که آن مسوولیت‌ها، بخشی از وظایف یک سمت بالاتر، با یک حقوق بالاتر هستند.
اما در عمل، شرکت‌ها اغلب، قبل از اینکه رسما کارمند را ارتقا دهند و اضافه حقوق را اعمال کنند، از کارمندشان می‌خواهند وظایف جایگاه جدید را برایشان انجام دهد. تازه! در بعضی از شرکت‌ها، قبل از اینکه حتی تو را در لیست متقاضیان ارتقا قرار دهند، از تو انتظار دارند که آن کارها را انجام دهی تا به آنها ثابت‌کنی که از پسشان برمیایی.
روال کار نباید اینطور باشد اما متاسفانه گاهی اینطور است.
حتی وقتی ارتقا رسمی نشده، گاهی تنها راه «به‌چنگ آوردن» آن، این است که شروع کنی به انجام کارهایی خارج از حوزه وظایف فعلی‌ات. در سازمان‌های کوچک‌تر، این بیشتر شایع است چون نقش‌ها سیال و دائما در حال جابه‌جایی هستند اما در هر سازمانی با هر اندازه‌ای این اتفاق می‌افتد.
قسمت ناامیدکننده ماجرا اینجاست که در بسیاری از موارد، اگر از انجام مسوولیت‌های شغل رده‌بالاتر امتناع کنی، ممکن است حس‌کنند آدم انعطاف‌ناپذیری هستی یا اهل کار تیمی نیستی و بلافاصله به تو برچسب «نامناسب برای ارتقا» می‌زنند، و گرچه به‌نظر من، این حرف‌ها در کل مزخرف است اما واقعیت این است که کسی که حاضر نیست «هیچ»کاری خارج از حوزه وظایفش انجام دهد، خلاف هنجارهای حرفه‌ای عمل کرده و ممکن است به‌نظر دیگران، آدم بدقلقی به‌نظر برسد، یا حتی بگویند کار‌کردن با او خوشایند نیست. اما دقت کن! منظورم این نیست که در جایگاه فعلی‌ات، تغییرات اساسی ایجاد کنی و مسوولیت‌های بزرگ بپذیری. مثلا مدیریت تیم را بر عهده بگیری درحالی‌که تا دیروز هیچ تیمی را مدیریت نکرده‌ای. منظورم این است که در برابر تغییرات کوچک، انعطاف داشته باشی. مثلا اگر رئیست نبود، جلسه را اداره کنی یا به یک نیروی جدید کمک کنی به محیط عادت کند.
گفتی که مدیرت طوری رفتار می‌کند که انگار ارتقایت داده، پس حدسم این است که وظایفی که به تو می‌سپارد، وظایف جزئی نیستند بلکه مسوولیت‌های مهم و خارج از محدوده وظایف فعلی‌ات هستند و تو حق داری خودت را درگیر انجام کاری نکنی که بابتش به تو پول نمی‌دهند چون این حق توست که بابت مشارکتت، حقوق منصفانه دریافت کنی. به‌علاوه، اگر از حالا شروع به انجام مسوولیت‌های جایگاه جدید کنی، کارفرما دیگر انگیزه نخواهد داشت که برای نهایی‌کردن ارتقای شغلی تو، فورا اقدام کند (و احتمالا آن را پشت‌گوش خواهد انداخت). اینکه برای چند هفته، وظایف یک شغل رده‌بالاتر را انجام‌دهی ایرادی ندارد اما با توجه به عملکرد کارفرمایت، ممکن است ماه‌ها به همین روند ادامه دهی و هیچ تغییری در حقوقت ایجاد نشود.
از آنجاکه مدیرانت را دوست‌داری و به حسن‌نیتشان ایمان داری، به‌نظرم در جایگاهی هستی که موضوع را با رئیست مطرح کنی. می‌توانی بگویی: «خیلی مشتاقم که وارد جایگاه X شوم و درک می‌کنم که کرونا و ادغام شرکت، روند کارها را کند کرده، اما نگرانم که مبادا کارهای یک جایگاه را انجام دهم، بدون آنکه آن عنوان شغلی را داشته باشم یا حقوقش را دریافت کنم. اگر موقتا کاری پیش بیاید، با کمال‌میل کمک می‌کنم، اما می‌خواستم مطمئن شوم که اگر قرار است وظایف آن جایگاه را برای مدت‌طولانی انجام دهم، عنوان و حقوقم، متناسب با حجم کارم باشد.»
این صحبت‌ها می‌تواند چند خروجی داشته باشد. در حالت ایده‌آل، مدیرت صحبت‌هایت را درک خواهد کرد و تا زمان افزایش حقوق، هیچ وظیفه اضافی‌ای به تو واگذار نخواهد کرد. کسی چه می‌داند؟ شاید اصلا ترغیب شود که پروسه ارتقا را دوباره راه بیندازد، اما اگر از شنیدن این صحبت‌ها تعجب کرد و مثلا گفت: «این یک فرصت فوق‌العاده برای توست»، باید به این فکر کنی که آیا ماندن در این شرکت، هنوز هم منطقی است؟
لازم است یک هشدار بدهم. اگر شرکت شما واقعا در دوران کرونا آسیب‌دیده، جایگاه‌های شغلی حذف شده‌اند و برای بقا با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده، باید بگویم که شاید الان زمان مناسبی برای این صحبت‌ها نباشد. تو همیشه حق‌داری بابت کاری که انجام می‌دهی، پول بگیری اما اگر کارفرما در شرایطی است که عملا «همه دارند کمک می‌کنند تا کارها پیش برود»، مطرح‌کردن موضوع و گفتن این جمله که «پولم را بدهید»، ریسک دارد. ریسکش این است که شاید فکر کنند فقط به فکر خودت هستی و از آنچه در شرکت می‌گذرد، بی‌خبری یا اهمیت نمی‌دهی، اما معنایش این نیست که «حق‌نداری» حقوق منصفانه دریافت کنی، اما در شرایط فعلی، شاید متقاعد کردنشان سخت‌تر باشد و از طرفی، ممکن است حس کنند تحت‌فشار قرارشان داده‌ای.
- در مورد پیشنهاداتی که مشاوران خارجی ارائه کرده‌اند، قبل از پذیرش و به‌کارگیری این پیشنهادات، بررسی کنید که آیا با توجه به شرایط و بافت اجتماعی - اقتصادی کشورمان، اجرای این پیشنهاد به مصلحت است. این وبلاگ مسئولیتی در قبال کاربرد این پیشنهادات توسط خوانندگان ندارد.
- لطفا نظرات و تجربیاتتان را با خوانندگان وبلاگ در میان بگذارید.